منو
بستن

امروز ۲۹ / ۰۲ / ۱۴۰۳ خورشیدی

میراث فرهنگی آمل / میراث معنوی آمل

نوروز در آمل
سه شنبه ۱۴ فروردین ۱۳۹۸ | نویسنده : مدیرکل آمل توریسم

نوروزخوانی: کوچه پس کوچه های شهر و روستاهای آمل چند روزی مانده به نوروز و اول سال و قبل از سال تحویل، مملو از ساز و نوای نوروزخوانان می شود. اهالی گویی جانی دوباره گرفته و از خواب زمستانی برخواسته اند. همه سرمست و شاد به نوروزخوانان و همراهانشان شربت و شیرینی تعارف می کنند. کودکان دست در دست پدربزرگ ها و مادربزرگ ها انبوه جمعیت را همراهی و بزرگتر ها برای بچه ها، از آئینی صحبت می کنند که سالها پیش در میان آملی ها رایج بوده است.
وقتی هنوز چند روزی به پایان زمستان باقی مانده است و ننه سرما قصد رفتن ندارد، نوروزخوانان با شعر “باد بِهارون بِموئه/نوروز سلطون بِموئه/عید بزرگون بِموئه/ گل در گلسّون بِموئه” حال و هوای شهرستان آمل را بهاری می کنند.
نوروزخوانان معمولا از پانزده روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز تا چند ساعتی مانده به تحویل سال، به داخل روستاها می‌آیند و با خواندن اشعاری با موضوع بهار و نوروز و سرسبزی طبیعت و همچنین در مدح امامان و ترانه‌های محلی، طلیعه سال نو را به آنها مژده می‌دهند. نوروز خوانان چند نفر هستند که یک نفر اشعار را می‌خواند، یک نفر ساز می‌زند و نفر دیگر که به آن کوله کش (بار کش) می گویند به در خانه‌های مردم می‌روند و می خواند:

باد بهارون بِمو (بیمو)/ نوروز سلطون بِمو/ مژده هادین به دوستان/ گُل به گُلستون بِمو/ بهار آمد … بهار آمد … خوش آمد/ علی با ذولفقار آمد خوش آمد/ نوروزتان نوروز دیگر/ شما را سال نو باشد مبارک …

صاحب خانه ها نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ، نخود و کشمش از نوروزخوانان پذیرایی می‌کند.

 

🌸مطلب مرتبط: نوروزخوانی در روستای پنجاب آمل

 

ماه در مه (مادِرمه یا مارمه): هنگام تحویل سال افراد خانواده های آملی حتما باید دور تا دور سفره هفت سین که با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده، بنشینند و در حالیکه پدر خانواده دعای تحویل می خواند منتظر تحویل و آغاز سال نو می شوند. در گذشته که امکانات ارتباطی مانند اینترنت، رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان سال جدید را به همه اعلام می داشتند. آملی ها اعتقاد دارند بعد از این که سال نو می شود، کسی (معمولا بچه‌ها) که به عنوان مادِرمِه (مارمه) انتخاب شده با مجمعی که در آن قرآن، آیینه، آب، سبزه و شاخه های سبز جوان قرار دارد، وارد خانه شود، چهارگوشه اتاق‌ها را آب می پاشد، قرآن را کنار سفره هفت سین می گذارد و شاخه های تازه سبز شده و دارای شکوفه (معمولا از درخت گوجه سبز – هَلی تی تی) را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می گذارد. در این روز مادر خانه، غذای عید، سبزی پلو با ماهی درست می کند. علاوه بر آن بعضی هم غذایی به عنوان خیرات برای اموات می پزند و بین مردم پخش می کنند. در غروب شب اول سال به این اعتقاد که چراغ خانه آنها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانه ها شمع یا شعله آتش آویزان می کنند.
خوردنی های عید: چند روز مانده به عید مقدار زیادی برنج را می خیساندند و بعد از شستشوی کامل آن را نیمه خشک می کردند و به همراه دیگر زنان به دنگه سر (آسیاب دستی) می رفتند و برنج ها را آرد می کردند که به آرد برنج “دنکو” می گویند. پس از آن که سهم صاحب آسیاب را از دنکو دادند به خانه بر می گشتند. دنکو را روی حرارت ملایم تفت می دادند آن وقت با پودر قند و روغن گاوی حلوا درست می کردند. پیشتر ها اندازه حلوا درست به اندازه ی یک آجر بود. هم چنین با آرد برنج “دنکو”؛ کماج هم می پختند. کماج نان گردی است که محتویات آن آرد برنج، شیر و تخم مرغ می باشد. معمولا زنان بعد از پختن نان خانگی خمیر کماج را روی تنور می گذاشتند و روی آن را با صفحه ای فلزی پوشانده زغال های گداخته می گذاشتند که در واقع همان عمل فِر امروزی بود و کماج مانند کیک پُف (پوف) می کرد. از خوردنی های دیگر نوروز دخترانه است که آن هم از برنج پخته و خشک شده در آفتاب تند تابستان درست می شود. برنج خشک شده را در روغن بسیار داغ می ریزند که فورا پفکی می شود آن را در ظرفی می ریزند و بر رویش عسل یا شیره ی خرمالو و یا شکر می پاشند و مصرف می کنند.
از خوردنی های دیگر نوروز نان تنوری ریز است که از آرد گندم تخم مرغ، شکر و روغن درست می شود. نان تنوری ریز توسط زنان در تنور پخته می شود و در سفره نوروزی قرار می گیرد. رنگ کردن تخم مرغ از کارهای دیگر زنان و دختران است. در قدیم برای رنگ کردن تخم مرغ گزنه را در آب جوش می جوشاندند و تخم مرغ را در آب آن قرار داده می پختند که تخم مرغ ها رنگ سبز طبیعی به خود می گرفت. هم چنین با زغال شکل های مختلفی روی تخم مرغ می کشیدند. همه ی مراسم فوق هم اکنون در مازندران رایج است جز این که شکل انجام آنها تغییر نموده مثلا همه مردم برای آرد برنج به دنگ سر نمی روند بلکه با آسیاب های کوچک برقی در منزلشان برج را آرد می کنند، هم چنین برای رنگ کردن تخم مرغ از رنگ های شیمیایی استفاده می کنند و کماج را در فر می پزند. از شیرینی های بسیار خوشمزه و تقریبا پر خرج ایام نوروز در آمل “آب دندان” است که از آرد برنج بسیار نرم و پودر قند و کره تشکیل شده است. آب دندان در فر پخته می شود و سابقه ی دیرینه ای دارد.
رها کردن ماهی قرمز سفره هفت سین: چند سالی است که بعد از پایان تعطیلات نوروز نیز مراسمی در پارک دهکده طلایی آمل با استقبال پرشور شهروندان این شهر برگزار می شود. کودکان آملی به همراه خانواده هایشان، ماهی های قرمز سفره هفت سین نوروزی را در استخر این پارک رها می کنند. البته این رسم در اکثر شهرهای ایران انجام می شود اما در آمل در غالب یک مراسم و در یک نقطه مشخص و با حضور مردم، مسئولین و تشکل ها انجام می شود که شور و حال خاصی به مراسم می دهد و کوچکترین قدم همه شهروندان برای حفظ محیط زیست در آغاز سال نو و بهار طبیعت، بزرگترین خدمت آنها محسوب می شود. برگزاری جشنواره رها سازی ماهی های قرمز سفره هفت سین اقدام ابتکاری یک تشکل مردم نهاد به نام موسسه غیردولتی دیار سبز مازندران است که با همکاری شهرداری آمل و با حضور کودکان مهدها، دانش آموزان مدارس و خانواده ها همه سال در هفته نخست بعد از تعطیلات نوروز برگزارمی شود.

 

برچسب ها

دیدگاه ها

تمامی حقوق متعلق به "آمل توریسم" می باشد ©

طراحی شده توسط لیمو تم