منو
بستن

امروز ۲۹ / ۰۲ / ۱۴۰۳ خورشیدی

میراث معنوی آمل

آداب و رسم سنتی عیار گیران در آمل
چهارشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ | نویسنده : مدیرکل آمل توریسم

عیار گیران، آداب و رسمی سنتی و قدیمی در میان روستاییان منطقه لاریجان بوده و قدمت آن را، اکثر راویان، دوره قاجار می دانند. شکل اجرا به این صورت می باشد که چند چوپان، که بیش تر آن ها بومی و خود نیز دارای دام بوده، گوسفندهای روستا را که جهت نگهداری و مراقبت در اختیار دارند، با هم همکار شده و در منطقه و محلی گرد هم می آورند که به آن محل، گوسفند سرا گویند و هر یک از چوپانان، بر حسب وظیفه، کاری را برای کُل گَله انجام می دهند. یکی دنبال بره ها رفته، یکی شیرها را می دوشد، یکی علوفه گِردآوری می کند و غیره و به جهت این که مشخص شود در شیرهایی که با هم و در هم دوشیده می شود، هر کدام و هر خانواده به نسبت دام های خود چه سهمی دارد، در یک روز که معمولاً در خرداد ماه بوده و بعد از دو هفته از همکار شدن چوپان ها و شیر گیری از دام ها در گوسفند سرا می باشد و به عیار روز معروف است، همه محلی ها، توسط صاحبان گوسفند سرا، به نهار دعوت می شوند و در صورتی که کسی گوسفند نداشته باشند هم دعوت می شود. شایان ذکر است که شیر روز عیار، به میهمانان داده می شود و صاحبان گوسفند، از آن استفاده نمی کنند. هر کدام از چوپان ها، شیر گوسفندان خود را بصورت جدا از هم، با توجه به مالک آن ها، دوشیده و پیمانه می زنند. این پیمانه، ظرفی پارچ مانند، دارای درجه بندی می باشد که در گویش محلی، جوله نامیده می شود که به این کار، اصطلاحاً عیار گیری گویند و به این معنی می باشد که گوسفند هر چوپان، چه مقدار شیر داشته و چه تعداد پیمانه شیر از گوسفندان به دست می آید و تا پایان موقع با هم بودن و همکار بودن چوپان ها، سهم آن ها از کل شیر دوشیده شدهِ کل دام ها می باشد و در صورتی که در طول مدت با هم بودن، مقدار کل شیر دام ها کم شود، به همان نسبت از سهم شیر هر چوپان کم می شود. عیار روز، در واقع روزی برای سنجش و به دست آوردن میزان سهم هر چوپان از مقدار محصول دام های خود برای کل فصل می باشد و هر ساله انجام می شود و اگر فردی خود دارای گوسفند سرا باشد و همکار نداشته باشد، در این کار شرکت ننموده و فقط دام های خود را در آن جا نگهداری می کند. این سنت، همواره ادامه خواهد داشت، زیرا در صورت عدم انجام آن، روستاییان می بایست دام های خود را به تنهایی به چرا برده که این امر، به گفته روستاییان منطقه، غیر ممکن می باشد.
هر روستا به تناسب گوسفندهای خود، دارای گوسفندسرا می‌باشد. به عنوان مثال روستای ناندل شش گوسفندسرا دارد. هر گوسفندسرا بیش از هزار گوسفند ظرفیت ندارد. چون حجم کار زیاد می‌شود و امکان رسیدگی به آن‌ها نیست.
در تابستان عشایر کوچ‌رو مناطق مهدی شهر، شاهرود و شاهکوه نیز، به منطقه لاریجان آمده و زمین‌ها را اجاره کرده و از دولت پروانه بهره برداری از مراتع جهت دامداری دارند و در صورتی که چند چوپان با هم باشند عیارگیری می‌کنند.
در بخش لاریجان، در تمام روستاهایی که برای دامداری و نگهداری دام، گوسفندان به گوسفند‌سرا برده می‌شود از عیارگیران استفاده می‌گردد.

ابزارها و لوازم مورد استفاده عبارتند از:
دیگ مسی جهت ریختن شیر دوشیده در آن در حجم‌های ده کیلو، بیست کیلو و تا نیم کیلویی هم وجود دارد که در اصطلاح محلی به آن دری گویند (روستای رزان).
پیمانه (میزان) درجه بندی شده که در اصطلاح محلی به آن جوله گویند جهت تعیین دقیق میزان حجمی شیر.
با دعوتی که در عیار روز صورت می‌گیرد، تمام اهالی روستا گرد هم آمده به نحوی یک تجدید دیدار و همبستگی جدیدی ایجاد می‌گردد و تمام کسانی نیز که با هم کدورتی دارند با هم آشتی کرده و دور هم جمع می‌شوند و از بعد اقتصادی نیز برای دامداران به صرفه بوده به نحوی که هزینه تمام شده دامداری برای آن‌ها پایین‌تر می‌باشد. با توجه به این‌که در این روز مهمانانی از شهر نیز توسط صاحبان دام دعوت می‌شوند، زمینه لازم جهت آشنایی بیش‌تر سایر افراد با فرهنگ منطقه فراهم می‌آید.

برچسب ها

دیدگاه ها

تمامی حقوق متعلق به "آمل توریسم" می باشد ©

طراحی شده توسط لیمو تم